《野外药用植物实习》教学大纲

发布时间:2022-06-08 浏览次数:

一、课程基本信息

课程编号:215113010913

中文名称:野外药用植物实习

英文名称:Field Practice of Medicinal Plants

适用专业:药学、药物制剂、化学生物学、药物分析

课程类别:实习

开课学期:2

总学时:2周

总学分:2

二、课程简介

野外实践教学在药用植物学教学中占有极其重要的地位。药用植物学野外实习是药学、药物制剂、化学生物学、药物分析专业学生的必修课,是药用植物学课程的延续和深入。通过野外实习,可以复习课堂上学习的内容,使课堂的内容形象化、直观化,加深理解和记忆,同时了解某一地区药用植物的生态环境、分布和资源状况,掌握植物标本的采集和制作方法,进一步掌握药用植物分类鉴定的方法。野外药用植物的实习时间不少于一周。

三、相关课程的衔接

与相关课程的前后续关系。

预修课程(编号):药用植物学(215103010813)

四、教学的目的、要求与方法

(一)教学目的

通过野外药用植物实习,巩固药用植物学课堂上学习的内容,使课堂的内容形象化、直观化,加深理解和记忆,并使学生学到在课堂上无法学到的许多实际经验和技能,尤其是药用植物分类鉴定的一些方法与思路,同时了解药用植物的生长习性和环境、地理分布,以及植物标本的采集和制作方法。还可以培养学生吃苦耐劳的品质,培养师生之间的团结协作团队精神。

(二)教学要求

1、认识常用药用植物150种左右,了解其疗效应用。

2、掌握40—50个左右重要药用植物科的特征。

3. 基本掌握利用植物分类专著及检索表鉴定药用植物的思路与方法。

4、学会采集、制作药用植物腊叶标本的方法。

(三)教学方法

1、野外实地讲授常见药用植物的主要形态特征、疗效应用,以及与近似种的共性与差异。

2、指导学生自采、自制药用植物标本。

3、指导与讲授药用植物的分类鉴定。

五、教学内容及学时分配

(一)主要掌握的常见药用植物的常见类群及科(学时一周)

菌、藻类

蕨类

裸子植物 银杏科、松科、柏科

被子植物:三白草科、桑科、荨麻科、马兜铃科、蓼科、苋科、毛茛科、小檗科、防己科、木兰科、樟科、罂粟科、十字花科、景天科、虎耳草科、杜仲科、蔷薇科、豆科、芸香科、楝科、大戟科、漆树科、卫矛科、葡萄科、鼠李科、藤黄科、堇菜科、五加科、报春花科、伞形科、唇形科、山茱萸科、木犀科、龙胆科、夹竹桃科、萝藦科、唇形科、旋花科、马鞭草科、茄科、爵床科、玄参科、车前科、茜草科、忍冬科、桔梗科、菊科、禾本科、天南星科、百合科、石蒜科、薯蓣科、鸢尾科、姜科、兰科。

(二)湖北省常见药用植物名录

1.菌藻类

2. 蕨类植物

江南卷柏、翠云草、紫萁、贯众、海金沙、金毛狗脊、凤尾草、石韦

3. 裸子植物

苏铁、银杏、马尾松、侧柏

4. 被子植物

B

八角枫科

八角枫Alangium chinense(Lour.)Harms;

瓜木A. platanifolium(S. et Z.)Harms

报春花科

落地梅(重楼排草)Lysimachia paridiformis Franch;

过路黄L.drymarifolia Franch;

珍珠菜L.clethroides Duby。

败酱科

黄花败酱Patrinia scabiosaefolia Fisch.;

白花败酱P.villosa Juss.;

缬草Valeriana officinalis L.。

百部科

大百部StemomatuberosaLour.。

百合科

七叶一枝花Paris polyphylla Sm;

天门冬Asparagus cochinchinensis (Lour.) Merr.(湖4:461)

羊齿天门冬A.filicinus Ham. ex D. Don(湖4:462)

菝葜Smilax china L.(湖4:477)

土茯苓S.glabra Roxb.(湖4:478)

山麦冬Liriope spicata (Thunb.) Lour.)(湖4:484)

沿阶草Ophiopogon bodinieri Lévl.(湖4:489)

麦冬O.japonicus (L. f.)Ker(湖4:490)

吉祥草Reineckia carnea (Andr.) Kunth(湖4:493)

粉条儿菜Aletris spicata (Thunb.) Franch.(湖4:494)

萱草Hemerocallis fulva (L.) L.(湖4:497)

万年青Rohdea japonica (Thunb.) Roth(湖4:500)

紫萼Hosta ventricosa (Salisb.) Stearn(湖4:501)

黄精P.sibiricum Delar. ex Redouté(湖4:512)

韭Allium tuberosum Rottl. ex Spreng(湖4:524)

野百合Lilium brownii F. E. Brown ex Miellez(湖4:543)

卷丹L.lancifolium Thunb.(湖4:549)

芭蕉科

芭蕉Musa basjoo S.etZ.(湖4:572)

C

唇形科

半枝莲Scutellaria barbata D. Don(湖3:455)

活血丹Glechoma longituba (Nakai) Kupr.(湖3:459)

夏枯草Prunella vulgaris L.()

益母草Leonurus japonicus Houtt.(湖3:468)

水苏Stachys japonica Miq.(湖3:471)

荔枝草Salvia plebeia R. Br.(湖3:478)

丹参S.miltiorrhiza Bunge(湖3:480)

薄荷Mentha haplocalyx Briq.(湖3:489)

紫苏Perilla frutescens (L.) Britt.(湖3:489)

车前科

车前Plantago asiatica L.(湖3:609)

川续断科

川续断Dipsacus asper Wall.(湖3:691)


D

杜仲科

杜仲Eucommia ulmoides Oliv.(湖2:117)

豆科

合欢Albizia julibrissin Durazz(湖2:234)

含羞草Mimosa pudicaL.(湖2:235)

皂荚Gleditsia sinensis Lam.(湖2:238)

钝叶决明Cassia obtusifolia L.(湖2:239)

槐树Sophora japonica L.(湖2:246)

野大豆Glycine soja S. et Z.(湖2:257)

野葛Pueraria lobata (Willd.) Ohwi(湖2:263)

扁豆Dolichos lablab L.(湖2:268)

紫藤Wisteria sinensis Sweet(湖2:281)

紫云英Astragalus sinicus L.(湖2:285)

田皂角Aeschynomene indica L.(湖2:290)

截叶铁扫帚Lespedeza cuneata (Dum. Cours.) G. Don(湖2:301)

鸡眼草Kummerowia striata (Thunb.) Schindl.(湖2:303)

长萼鸡眼草K.stipulacea (Maxim.) Makino(湖2:304)

大戟科

叶下珠Phyllanthus urinaria L.(湖2:352)

蜜柑草PhyllanthusmatsumuraeHayata(湖2:354)

算盘子Glochidion puberum (L.) Hutch.(湖2:355)

油桐Vernicia fordii (Hemsl.) Airy-Shaw(湖2:358)

蓖麻Ricinus communis L.(湖2:363)

铁苋菜Acalypha australis L.(湖2:364)

白背叶Mallotus apelta (Lour.) Muell.-Arg.(湖2:366)

乌桕Sapium sebiferum (L.) Roxb.(湖2:372)

斑地锦Euphorbia maculata L.(湖2:375)

地锦Euphorbia humifusa Willd.(湖2:374)

泽漆E.helioscopia L.(湖2:380)

冬青科

枸骨Ilex cornuta Lindl.(湖2:405)

椴树科

椴黄麻Corchorus acutangulus Lam.(湖3:59)

毛果田麻Corchoropsis tomentosa (Thunb.) Makino(湖3:60)

杜鹃花科

羊踯躅Rhododendron molle G. Don(湖3:278)

灯心草科

野灯心草J.setchuensis Buchen.(湖4:443)

防己科

青牛胆Tinospora sagittata (Oliv.) Gagn.(湖1:414)

木防己Cocculus orbiculatus (L.) DC.(湖1:416)

千金藤Stephania japonica(Thunb.) Miers(湖1:419)

金线吊乌龟S.cepharantha Hayata(湖1:420)

凤仙花科

凤仙花Impatiens balsamina L.(湖3:2)

G

珙桐科

喜树(旱莲木)Camptotheca acuminata Decne.(湖3:150)

谷精草科

谷精草Eriocaulon buergerianum Koern.(湖4:432)

H

胡桃科

枫杨Pterocarya stenoptera C. DC.(湖1:80)

化香树Platycarya strobilacea Sieb. et Zucc

虎耳草科

落新妇Astilbe rubra Hook. f. et Thoms(湖2:71)

扯根菜Penthorum chinense Pursh(湖2:78)

虎耳草Saxifraga stoloniferaMeerb.(湖2:79)

绣球Hydrangea macrophylla (Thunb.) Seringe.(湖2:92)

胡颓子科

胡颓子E.pungens Thunb.(湖3:137)

胡麻科

胡麻(芝麻)Sesamum indicum L.(湖3:576)

葫芦科

雪胆Hemsleya chinensis Cogn. ex Forbes et Hemsl (湖4:2)

纹股蓝Gynostermma pentaphyllum(Thunb)Makino(湖04:4)

丝瓜Luffa cylindrica (L.) Roem. (湖4:16)

栝楼Trichosanthes kirilowii Maxim. (湖4:22)

禾本科

淡竹叶Lophatherum gracile Brongn. (湖4:243)

芦苇Phragmitescommunis Trin.(湖4:25)

牛筋草Eleusine indica (L.) Gaertn.(湖4:26)

狗牙根Cynodon dactylon (L.)Pers.(湖4:268)

白茅Imperata cylindrica (L.)Beauv.var.major(Nees) C.E.Hubb.(湖4:316)

薏苡Coix lacryma-jobi L.(湖4:337)

金栗兰科

宽叶金栗兰Chloranthus henryi Hemsl.(湖1:56)

多穗金栗兰及已Ch .multistachys Pei(湖1:58)

景天科

费菜S. aizoom L.(湖2:64)

垂盘草S.sarmentosum Bunge(湖2:65)

佛甲草S.lineare Thunb .(湖2:66)

凹叶景天S. emarginatum Migo(湖2:67)

金缕梅科

繼木Loropetalum chinense Oliv(湖2:116)

枫香树Liquidambar formosana Hance(湖2:116)

锦葵科

蜀葵Althaea rosea(L.)Cav.(湖3:64)

木槿Hibiscus syriacus L.(湖3:67)

木芙蓉 Hibiscus mutabilis L.(湖3:68)

堇菜科

堇菜Viola verecunda A. Gray(湖3:108)

荁V. vaginata Maxim.(湖3:112)

紫花地丁V.yedoensis Makino(湖3:113)

犁头草V. inconspicua Bl。(湖3:116)

J

夹竹桃科

长春花Catharanthus roseus (L.) G. Don(湖3:383)

夹竹桃Nerium indicum Mill.(湖3:384)

络石Trachelospermum jasminoides (Lindl.) Lem.(湖3:388)

爵麻科

九头狮子草Peristrophe japonica (Thunb.) Bremek(湖3:365)

爵床Rostellularia procumbens (L.) Nees(湖3:606)

桔梗科

桔梗Platycodon grandiflorus (Jacq.) A. DC.(湖4:30)

羊乳Campanumoea lanceolataBenth .et Hook.f.(湖4:31)

半边莲Lobelia chinensis Lour.(湖4:33)

菊科

马兰Kalimeris indica (L.) Sch.-Bip (湖4: 51)

鼠曲草Gnaphalium affine D. Don (湖4:70)

湖北旋复花 Inula hupehensis (Ling )Ling (湖4:73)

天明精 C .abrotanoides L .(湖4:81)

苍耳Xanthium sibiricum Patrin ex Widder (湖4:83)

豨莶Siegesbeckia orientalis L. (湖4:86)

醴肠 Edipta prostrate(L.) L . (湖4 :88)

鬼针草Bidens pilosa L. (湖4:95 )

金盏银盘Bidens biternata (Lour.) Merr. et Sherff (湖4: 96 )

野菊Dendranthema indicum (L.) Des Monl. (湖4:102)

黄花蒿 A.annua L. (湖4:111)

青蒿 A.apiacea Hance (湖4:111)

兔儿伞 Syneilesis acontifolia (Bunge ) Maxim . ( .湖. : 126 )

羽裂蟹甲草 Cacaliatangutica (Maxim.)H-M.(湖4:133)

千里光Senecio scandens Buch.-Ham.(湖4:140)

白术Atractylodes macrocephala Koidz.(湖4:151)

苍术Atractylodes Lancea (Thunb.) DC.(湖4:152)

牛蒡Arctium lappa L.(湖4::152)

刺儿菜Cephalanoplossegetum (Bunge) Kitam. I(湖4:154)

大蓟Cirsium japonicumDC.(湖4:155)

蒲公英Taraxacum mongolicum Hand.-Mazz.(湖4:181)

姜科

姜Zingiber officinale Rosc.(湖4:575)

K

苦木科

臭椿Ailanthus altissima (Mill.) Swingle(湖2:338)

苦苣苔科

吊石苣苔Lysionotus pauciflorus Maxim.(湖3:582)

L

蓼科

金荞麦Fagopyrum cymosum(Trev.)Meisn.(湖1:218)

萹蓄Polygonum aviculare L.(湖1:222)

水蓼(辣蓼)P.hydropiper L.(湖1:229)

杠板归P.perfoliatum L.(湖1:241)

虎杖P.cuspidatum S.et Z.(湖1:244)

何首乌P.multiflorum Thunb.(湖1:246)

藜科

藜(灰灰菜) Chenopodium album L.(湖1:263)

土荆芥 Ch.ambrosioides L

地肤:Kochia scoparia (L.) Schrad.(湖1:267)

落葵科

落葵Basella rubraL.(湖1:284)

腊梅科

腊梅Chimo nanthus praecox(L.)Link(湖1:441)

楝科

楝Melia azedarach L.(湖2:341)

香椿Toona sinensis (A. Juss.) Roem.(湖2:342)

柳叶菜科

丁香蓼Ludwigiaprostrata Roxb.(湖3:166)

鹿蹄草科

鹿蹄草Pyrola rotundifoliaLssp.chinensisH A你的热水(湖3:269)

普通鹿蹄草 P.decorata H. Andres(湖3:265)

龙胆科

獐牙菜:Swertiabimaculata (S.et Z.) Hook.f.et Thoms.(湖3:373)

双蝴蝶Tripterospermumaffine(wall)H.Sm(湖3:380)

萝摩科

牛皮消Cynanchum auriculatum Royle etWight(湖3:392)

徐长卿 C.paniculatum (Bunge) Kitagawa (湖3;397)

萝藦Metaplexisjaponica(Thunb.)Makion (湖3:402)

兰科

扇脉杓兰Cypripedium japonicum Thunb.(湖4:582)

白芨Bletilla striata(Thunb.)Rchb.f. (湖4:603)

天麻Gastrodia elata Bl.(湖4:604)

M

马兜铃科

马兜铃Aristolochia debilis S.et Z.(湖1:198)

杜衡A.forbesii Maxim.(湖1:209)

马齿苋科

马齿苋Portulaca oleracea L.(湖1:282)

土人参Talinum paniculatum (Jacq.) Gaertn.(湖1:283)

毛茛科

牡丹Paeonia SuffruticosaAndr.(湖1:320)

芍药P.lactiflora Pall.(湖1:321)

黄连Coptis chinensis Franch.(湖1:322)

天葵Semiaquilegia adoxoides (DC.) Makino(湖1:327)

毛茛R.japonicus Thunb.(湖1:345)

打破碗花花 Anemone hupehensis V.Lemoine(湖1:349)

铁线莲Clematis florida Thunb.(湖1:365)

威灵仙Cl.chinensis Osbeck(湖1:367)

木通科

木通Akebia quinata (Thunb.)Decne(湖1:379)

三叶木通.trifoliata (Thunb.) Koidz.(湖1:379)

木兰科

厚朴M.officinalis Rehd. et Wils.(湖1:425)

鹅掌楸Liriodendron chinense (Hemsl) Sarg.(湖1:432)

红茴香Illiciumhenryi Diels(湖1:434)

南五味子:Kadsura longipedunculata Fim.et Gagn.(湖1:435)

华中五味子SchisandrasphenantheraRehd.et Wils.(湖1:439)

铁箍散S.propinqua (Wall.) Baill var. sinensis Oliv.(湖1:440)

牻牛儿苗科

野老鹤草GeraniumcarolinianumL.(湖2:307)

马桑科

马桑Coriaria sinica Maxim.(湖2:389)

猕猴桃科

中华猕猴桃Actinidia chinensis Planch.(湖3:78)

木犀科

木犀(桂花树)Osmanthus fragrans(Thunb)Lour.湖3:346)

女贞Ligustrum lucidum Ait.

小蜡 L.sinensis Lour.(湖3:352)

马钱科

醉鱼草:B.lindleyana Fortune(湖3:361)

马鞭草科

马鞭草Verbena officinalis L.(湖3:427)

臭牡丹C.bungei Steud.(湖3:429)

牡荆Vitex negundo L. var. cannabifolia (S.et Z.) H.-M.(湖3:431)

附:黄荆V. Negundo L. (湖3:431)


P

葡萄科

白蔹Ampelopsis japonica (Thunb.)Makino(湖3:41)

爬山虎Parthenocissus tricuspidata (S. Et Z. ) Pl.(湖3:46)

崖爬藤Tetrastigma obtectum (Wall.) Pl(湖3:49)

附:毛叶崖爬藤 T.obtectum (Wall.) Plvar. Pilosum Gagn.(湖3:49)

乌蔹莓Cayratia japonica (Thunb.) Gagn.(湖3:51)

Q

荨麻科

苎麻 Boehmeria nivea (L) Gaud. (湖1:179)

悬铃叶苎麻 B. Platanifolia Franch.et Sav. (湖1:181 )

糯米团 Memorialis hirta (Bl.)Wedd.(湖1:185)

蔷薇科

中华绣线菊Spiraea chinensis Maxim .(湖2:127)

火棘 Pyracantha fortuneana Maxim L.(湖2:143)

全缘叶火棘P. Atalantioides (Hance) Stapf (湖2:143)

野山楂Crataegus cuneata S. et Z.(湖2:145)

枇杷 Eriobotrya japonica (Thunb.) Lindl.(湖2:153)

贴梗海棠Chaenomeles speciosa (Sweet) Nakai(湖2:169)

月季花Rosa chinensis Jacq (湖2;172)

玫瑰R. Rugosa Thunb (湖2:172)

金樱子R.laevigata Michx (湖2:178)

龙芽草Agrimonia pilosa ledeb (湖2:179)

地榆Sanguisorba officinalis L.(湖2:180)

棣棠花Kerria japonica (L.)DC (湖2:181)

灰白毛莓Rubus tephrodes Hance (湖2:188)

水杨梅Geum aleppicum Jacq. (湖2:205)

蛇莓Duchesnea indica (Andrews) Focke (湖2:207)

蛇含委陵菜Potentilla kleiniana Wight et Am (湖2:209)

委陵菜Potentilla chinensis Ser (湖2:211)

桃Prunus persica (L) Batsc.(湖2:215)

漆树科

盐肤木Rhus chinensis Mill. (湖2:394)

秋海棠科

中华秋海棠Begonia sinensis A.DC.(湖3:125)

*附秋海棠Begonia evansiana Andr. (湖3:125)

茄科

枸杞Lyscium chinensis Mill.(湖3:513)

龙葵Solanum nigrum L.(湖3:516)

白英Solanum Lyratum Thunb .(湖3:518)

茜草科

水杨梅Adina rubella Hance (湖3:613)

栀子Gardenia jasiminoides Ellis (湖3:620)

六月雪Serissa serissoides (DC.)Druce (湖3;627)

鸡屎藤 Paedaria scanddens (Lour.)Merr. (湖3:628)

附:屎藤Paedaria sandens var.Tomentosa (BL.)H.M.

白花蛇舌草Hedyotis diffusa willd .(湖3:632)

茜草Rubia cordifolia L.(湖3;635)

猪殃殃Galium aparine L. Var .tenerum Reichb. (湖3:641)


R

忍冬科

荚蒾Viburnum Dilatatum Thunb.(湖3:656)

忍冬Lonicera japonica Thunb .(湖3:671)

接骨草Sambucus chinensis Lindl.(湖3:684)

接骨木S. Williamsii Hance (湖3:683)

S

三白草科

三白草Saururus chinensis (Lour)Baill.(湖1 :152)

蕺菜(鱼腥草)Houttuynia cordata Thunb .(湖1 152)

桑科

桑树 Morus alba L. (湖1 :140)

枸树Broussonetia papyrifera a(L.)LHer.ex Vent.( :143)

柘树Maclura tricuspidata Carr.(湖1 :145)

薜荔Ficus pumila L.(湖1 :151)

地瓜(地枇杷)F.tikoua Bureau(湖1 :152)

葎草 Humulus scandens (Lour. ) Merr.( 湖1 :155)

商陆科

美洲商陆Phytolacca americana L.(湖1 :280)

商陆P. Acinosa Roxb.(湖1 ;280)

石竹科

石竹Dianthus chinensis L.( 湖1 :308)

瞿麦Dianthus superbus L (湖1 :309)

睡莲科

莲Nelumbo nucifera Gaertn (湖1 :311)

睡莲Nymphaea tetragona Georgi(湖1 314)

十字花科

印度蔊菜 Rorippa indica (L) Hiem . (湖2 ;28)

荠Capsella bursa-pastoris (L) Medic .( 湖2:32)

省沽油科

野鸦椿Euscaphis Japonica (Thunb .) Dippel( 湖2 ;440)

鼠李科

枣 ZiziphusjujubaMill.var .inermis (Bunge) Kehd (湖3 :12)

枳椇Hovenia acerba Lindle .( 湖3 :27)

石榴科

石榴Punica granatum L.(湖3 :148)

S3

伞形科

积雪草Centella asiatica (L) Urban( 湖3 :193)

天胡荽 Hydrocotyle sibthorpioides Lam.(湖3 :195)

野胡萝卜 Torilis japonica (Houtt.) DC.(湖3 :202)

小窃衣 T.scabra (Thunb.)DC . ( 湖3 :202)

芫荽Coriandrum sativum L.( 湖3 :205)

异叶茴芹 Pimpinella diiversifoolia DC.(湖3 :210)

水芹 Oenanthe javanica (BL)DC.(湖3 :214)

鸭儿芹 Cryptotaenia japonica Hassk .( 湖3 :222)

前胡(紫花/白花前胡)Peucedanum decursivum (Mig.) Maxim(湖3 :242)

山茱萸科

山茱萸 Macrocarpium officinale (s.et z) Nakai (湖3 :252)

柿树科

柿Diospyros kaki L.f (湖3 :323)

莎草科

香附子 Cyperus rotundus L.( 湖4 :362)

石蒜科

石蒜Lycorisradiate(LHerit.) Henb( :551)

忽地笑L. aurea (LHerit)Herb (湖4 :551)

薯蓣科

穿龙薯蓣 Dioscorea nipponica Makino ( 湖4 :557)

薯蓣Dioscorea oppositeThunb.( 湖4 :561)

T

藤黄科

黄海棠(湖南连翘)Hypericum ascyron L. (湖3:99)

元宝草 H. Sampsonii Hance (湖3:101)

地耳草 H. JaponicumThunb. (湖3:102)

贯叶连翘H. Perforatum L. (湖3:103)

透骨草科透骨草Phryma Ieptostachya L.var asiatica Hara. (湖3:608)

天南星科

菖蒲Acorus calamus L. (湖4:415)

魔芋Amorphophallusrivieri Durien (湖4:418)

半夏Pinellia temata(Thunb.)Breit. (湖4:420)


W

卫矛科

卫矛(鬼箭羽)Euonymus alatus (Thunb.)Sieb.(湖2:424)

梧桐科

梧桐Firmiana simplex (L.)W.F.Wight (湖3:70)

五加科

通脱木Tetrapanax papyriferum(Hook.) K.koch (湖3:169)

常春藤 Hedera nepaiensis K.Koch var.sinensis (Tobl.) Rehd. (湖3:171)

楤木Aralia chinensisL. (湖3:174)

X

苋科

青葙Celosia argentea L. (湖1:273)

鸡冠花Celosia cristata L. (湖1:274)

空心莲子草Altemanthera philoxeroides (Mart.) Griseb (湖1:276)

土牛膝Achyranthes aspera L.(湖1:277)

小檗科

南天竹Nandina domestica Thunb. (湖1:395)

十大功能 Mahonia fortunei (Lindl.) Fedde (湖1:396)

阔叶十大功能M.bealei (For.) Carr. (湖1:399)

旋花科

马蹄金Dichondra repens Forst. (湖3:409)

打碗花 Calystegia hederacea Wall.(湖3:412)

*附 篱打碗花 calystegia sepium(L.)R.Br (湖3:412)

雍菜Ipomoea aquaticaForsk. (湖3:413)

裂叶牵牛 Pharbitis nil (L.) choisy (湖3:414)

圆叶牵牛Pharbitis purpurea (L.) Voisgt (湖3:415)

玄参科

毛泡桐Paulownia tomentosa (Thunb.) Steud. (湖3:530)

蚊母草(仙桃草) Veronica peregrina L. (湖3:542)

婆婆纳Veronica didyma Tenore (湖3:544)

香蒲科

东方香蒲Typha orientalisPresl (湖4:198)

*附水烛 Typha angustifoliaL. (湖4:198)

Y

罂粟科

博落回Macleaya cordata (Willd.) R. Br. (湖2:6)

*附小果博落回Macleaya microcarpa (Maxim.) Fedde (湖2:7)

紫堇Corydalis edulis Maxim. (湖2:20)

芸香科

野花椒Zanthoxylum simulans Hance (湖2:320)

竹叶椒 Z. Planispinum S. et Z. (湖2:320)

桔 Citrus madurensis Lour. (湖2:335)

眼子菜科

眼子菜 Potamogeton distinctus A. Benn. (湖4:200)

鸭拓草科

鸭拓草Commelina communisL. (湖4:435)

*附饭包草 Commelina bengalensis L. (湖4:435)

鸢尾科

射干 Belamcanda chinensis Lemen (湖4:564)

唐菖蒲 Gladiolus gandavensis Van Houtte (湖4:565)

鸢尾 Iris tectorum Maxim. (湖4:569)

蝴蝶花 Iris japonica Thunb. (湖4:571)

Z

紫茉莉科

紫茉莉 Mirabilis jalapa L. (湖1:279)

樟科

樟树 Cinnamomum camphor (L.) Sieb. (湖1:448)

山鸡椒 Litsea cubeba (Lour.) Pers. (湖1:456)

木姜子 Litsea pungens Hemsl. (湖1:457)

山胡椒 L.glauca (S. et Z.) Bl. (湖1:471)

酢浆草科

酢浆草 Oxalis corniculata L. (湖2:304)

紫金牛科

硃砂根 Ardisia crenata Sims (湖3:294)

紫金牛 Ardisia japonica (Hornsted) Bl. (湖3:295)

紫草科

附地菜 Trigonotis peduncularis (Trev.)Benth. (湖3:424)

紫葳科

梓树 Catalpa ovata G. Gon (湖3:574)

凌霄花 Campsis grandiflora (Thunb.) Schumann(湖3:575)

泽泻科

慈姑 Sagittaria sagittifolia L. (湖4:208)

(三)药用植物腊叶标本的制作与保存

植物标本的采集

1.采集工具:采集袋、标本夹、吸水纸、药锄、药铲、记录本、标本号牌

2.标本采集的注意事项:

(1)植物标本要力求完整 采集标本时草本植物根、茎、叶、花、果实、种子尽量完整,木本植物一般要采集具花、果实、种子的枝条。

(2)标本大小要长宽适度 一般采集的植物多制作蜡叶标本。蜡叶标本所用的台纸为八开白板纸,采集的标本不要超过台纸大小。较大的草本植物可叠成N字形或W字形压制,也可选择同一植株形态上有代表性的部位进行压制。

(3)要有安全意识:山林采集植物要注意防火,注意防虫蛇,危险地带采集尤其要注意安全。

植物标本的压制干燥

植物标本采回后应立即整理与压制干燥。

压制时应剪掉过密、重叠的枝叶(留下叶柄表示叶序),展平。花和叶既要展示其正面,也要展示其反面,以反映全部特征。将整理好的标本平摊在吸水纸上,盖上几张吸水纸,纸上再平摊植物标本,这样层层相叠,夹在标本夹中,标本夹用绳加压捆紧,以便吸水纸吸干植株里的水分。

叠放标本时,要将标本首尾相互调换,使标本夹内的标本与吸水纸整齐平坦。有些植物的地下部分或果实过粗大,压制时易使其近处形成空隙,致部分叶卷缩霉烂。这时可用叠厚的吸水纸将空隙填充,使夹内的全部枝叶受到同样的压力。

捆好的标本应放在通风干燥处,按规定次数以干纸替换湿纸。前3天每天换纸一次,以后可逐步2-3天换一次,共换7-8次即。换纸越勤,干得越快,越能保持原色。反之,会使标本发霉变黑,叶片脱落。换下的纸及时晒干或烘干后备下次换用。

蜡叶标本的制作

植物标本经过整形并经在标本夹内或其他途径干燥后,便可制作成蜡叶标本。蜡叶标本的制作一般还要经过如下几个步骤:

(1)上台纸 标本上台纸并装订后才是完整的蜡叶标本。标本装帧时要注意将标本合理地安置在台纸(是一种厚的白板纸,42cm×29cm)上,标本形态要自然,摆布要恰当布局要美观。有的植株可摆正,有的要偏斜,一般在台纸的左上角和右下角留下适当空余位置,以分别粘贴采集记录和鉴定标签。要突出植物的特点,如蕨类植物注意突出完整的孢子囊群的特点,种子植物注意突出花果特征。标本固定宜用单根的白线来缝,正面白线迹要和茎垂直。有些植物有纤细的花,易折掉的果、易散落的孢子等,这可用一小块玻璃纸做局部粘封保护。附属的树皮、种子也可用乳胶粘贴或玻璃纸封贴。

左上角粘贴采集记录,右下角贴标签。采集记录至少要记载采集地、采集人、采集日期、采集号(与标本号牌上的编号一致)、生态环境、植株性状(如乔木、灌木、藤本等)、植物高度(指大于台纸者)、叶和花果的特色颜色,以及当地的土名、用途等;鉴定标签需标明科名、种名中文名和拉丁学名、鉴定人、鉴定日期等几项。

为了防止标本磨损,可在台纸上面贴上一层玻璃纸,最后用牛皮纸封好。

(2)消毒 消毒目的是杀死残留虫卵。可将标本放置在零下30度的低温冰箱中干燥4天即可。

六、作业

每人采集标本50份,尽量不要重复;每人需掌握常见科的重要特征,认识药用植物100种以上;独立制作标本一份,完成鉴定;独立完成野外实习报告。

七、课程考核

实习结束前进行考核。每人必须独立辨认常见药用植物20种,讲解主要功效应用, 并结合制作的腊叶标本及鉴定的正确性,综合给分,满分100分。

八、主要参考资料

[1] 张浩主编:药用植物学(第6版). 北京:人民卫生出版社.2012(卫生部“十二五”规划教材)。

[2] 蔡少青主编.生药学(第6版).北京:人民卫生出版社.2011.8(卫生部“十二五”规划教材,全国高等医药教材建设研究会“十二五”规划教材;全国高等学校药学专业第七轮规划教材)。


责编:张星

审核:江莹

上传:张星


作者:   责编:张星   审核:   上传:

地址:中国-湖北-武汉 民族大道182号中南民族大学药学院 邮编:430074
电话:027-67841196  Fax: 027-67841196
© 2016 中南民族大学药学院